1․ Գրի՛ր տրված բայերի ժամանակը, թիվը , դենքը։
Օրինակ՝ գրում եմ- եզակի թիվ, առաջին դեմք, ներկա ժամանակ

Կգնամ, ժպտում էր, վազելու է, տխրել էր, նկարում ենք, ուտում էին, քաղել եմ, հավաքել են, կծանոթանամ, սիրում է, վախենում էինք, մոռաց ել ես, գլորում էիր, հաշտվել ենք, վճռել  էիր, Ննջել էր, նիրհում է, կողոպտել էիր, թալանել էին, հանդգնելու ես, համարձակվել են, կմտածեմ,  խորհելու են, ենթարկվում է, հնազանդվելու եք, մարտնչում էին, պարքարելու ես։

Կգնամ – եզակի, առաջին դեմք, ապառնի

Ժպտում էր – եզակի, երրորդ դեմք, անցյալ (անորոշ)

Վազելու է – եզակի, երրորդ դեմք, ապառնի

Տխրել էր – եզակի, երրորդ դեմք, վաղակատար անցյալ

Նկարում ենք – հոգնակի, առաջին դեմք, ներկա

Ուտում էին – հոգնակի, երրորդ դեմք, անցյալ (անորոշ)

Քաղել եմ – եզակի, առաջին դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Հավաքել են – հոգնակի, երրորդ դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Կծանոթանամ – եզակի, առաջին դեմք, ապառնի

Սիրում է – եզակի, երրորդ դեմք, ներկա

Վախենում էինք – հոգնակի, առաջին դեմք, անցյալ (անորոշ)

Մոռացել ես – եզակի, երկրորդ դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Գլորում էիր – եզակի, երկրորդ դեմք, անցյալ (անորոշ)

Հաշտվել ենք – հոգնակի, առաջին դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Վճռել էիր – եզակի, երկրորդ դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Ննջել էր – եզակի, երրորդ դեմք, վաղակատար անցյալ

Նիրհում է – եզակի, երրորդ դեմք, ներկա

Կողոպտել էիր – եզակի, երկրորդ դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Թալանել էին – հոգնակի, երրորդ դեմք, վաղակատար անցյալ

Հանդգնելու ես – եզակի, երկրորդ դեմք, ապառնի

Համարձակվել են – հոգնակի, երրորդ դեմք, անցյալ (կատարյալ)

Կմտածեմ – եզակի, առաջին դեմք, ապառնի

Խորհելու են – հոգնակի, երրորդ դեմք, ապառնի

Ենթարկվում է – եզակի, երրորդ դեմք, ներկա

Հնազանդվելու եք – հոգնակի, երկրորդ դեմք, ապառնի

Մարտնչում էին – հոգնակի, երրորդ դեմք, անցյալ

Պայքարելու ես – եզակի, երկրորդ դեմք, ապառնի

2․Կարդա՛ հատվածը, դուրդ գրի՛ր բայերը, վերականգնի՛ր բայերի ուղիղ ձևերը։

Օրինակ՝ բանտարկեց- բանտարկել,    կանչեց-կանչել

Պարսից  Շապուհ արքան, խաբեությամբ Տիզբոն հրավիրելով Արշակ  Երկրորդին, շղթայակապ բանտարկեց Անհուշ բերդում։ Հետո ատյան կանչեց հայոց սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանին նրան ևս իբր դատելու, այնուհետև մահվան դատապարտելու նպատակով։ Տեսնելով Վասակին անձով փոքրիկ (սպարապետը միջահասակ ցածր փոքրամարմին տղամարդ էր)՝ Շապուհը՝ այդ գոռոզ ու նենգամիտ բռնակալը. արհամարհանքով ոտքից գլուխ զննելով նրան, հարցրեց.

 — Այդ դո՞ւ էիր, ամբարիշտ մարդ, այդքան տարի կոտորում պարսիկներին. Վասակը, որ թրծված էր բազում մարտերում, որոնցից անընդհատ հաղթանակներով էր դուրս եկել, ամբարտավան արքային այդօրինակ համարձակության համար սրախողխող կաներ կռվի դաշտում։ Բայդ այժմ շղթաների մեջ անզոր գտնվելով սրով պատժելու լկտի ամբաստանողին հպարտ ու ձիգ կեցվածք ընդունեց և ասաց.

— Այո՜, ես էի։ Ավելի վրդովվելով Շապուհը հոխորտաց.

 — Աղվես, աղվեսի մահով սպանել կտամ քեզ։

 — Մինչև օրս առյուծ էի, այժմ աղվե՞ս։ Լսիր, ուխտաղրուժ Շապուհ, ես այն անհաղթ հսկան եմ,  որի մեկ ոտքը մի լեռան վրա էր, մյուս ոտքը մի այլ լեռան։ Երբ աջ ոտքիս վրա էի հենվում, աջ լեռն էր խորտակվում, ձախի վրա հենվելիս ձախակողմյան լեռն էի կործանվում.– խրոխտաբար պատասխանեց Վասակը։

 — Ասա՜, որո՞նք էին այդ լեռները։

— Առաջինը դու էիր, երկրորդը՝ հունաց թագավորը։ Ատյանում հավաքվածներն ապշեցին. իսկ Շապուհը գովեց Վասակի համարձակությունը՝ միաժամանակ տալով նրան մորթազերծ անելու հրաման։

— Առաջինը դու էիր, երկրորդը՝ հունաց թագավորը։ Ատյանում հավաքվածներն ապշեցին. իսկ Շապուհը գովեց Վասակի համարձակությունը՝ միաժամանակ տալով նրան մորթազերծ անելու հրաման։

Բանտարկեց – բանտարկել

Կանչեց – կանչել

Դատելու – դատել

Դատապարտելու – դատապարտել

Տեսնելով – տեսնել

Հարցրեց – հարցնել

Կոտորում – կոտորել

Թրծված էր – թրծվել

Գտնվելով – գտնվել

Պատժելու – պատժել

Ընդունեց – ընդունել

Ասաց – ասել

Հոխորտաց – հոխորտալ

Սպանել – սպանել

Լսիր – լսել

Պատասխանեց – պատասխանել

Հավաքվեցին – հավաքվել

Ապշեցին – ապշել

Գովեց – գովել

Տալով – տալ

3․ Շարունակի՛ր պատմությունը 10-12 նախադասությամբ։

 «Զվարթնոց» օդանավակայանում տարօրինակ իրարանցում էր։ Հավաքվել էին հրշեջ և շտապօգնության մեքենաները։ Պարզվեց, որ կես ժամ առաջ Մոսկվայից Երևան ժամանող ինքնաթիռից հայտնել էին…

որ ինքնաթիռի աջ շարժիչը խնդիր է ունեցել, բայց անձնակազմը հանգիստ էր։ Նրանք ուղևորներին ասել էին, որ ամեն ինչ վերահսկվում է, սակայն այդ պահին օդանավում թեյնիկը եռալուց շիշ շռթկաց, և բոլորը ցնցվեցին։

Մեկ ուղևոր, որը նախօրեին «Վախերի հաղթահարման» սեմինար էր անցել, սկսեց խորը շնչել ու կրկնել. «Ես չեմ վախենում, ես չեմ վախենում», բայց երբ օդանավը մի փոքր ցնցվեց, նա բարձր գոռաց. «Լավ, մի փոքր վախենում եմ»։

Բարեբախտաբար, օդանավը բարեհաջող վայրէջք կատարեց, և ուղևորները դուրս եկան՝ վախի ու թեթևության խառնված զգացողությամբ։ Սակայն մեկ ուղևոր, ով շատ էր տպավորվել, օդանավակայանի գետնին պառկեց ու ասաց.

— Ես այսուհետ մեքենայով եմ մեկնելու ամեն տեղ, նույնիսկ օվկիանոսով։

Օդաչուն ժպտաց ու պատասխանեց.

— Պարոն, եթե մեքենայով օվկիանոս անցնեք, խնդրում եմ ինձ էլ ասեք՝ ինչպես։

Շտապօգնության բժիշկները բոլորին ստուգեցին, բայց հայտնաբերեցին, որ իրականում բոլորի սիրտը ճիշտ աշխատում է, միայն ուղևորներից մեկը շարունակում էր սուրճի բաժակը ձեռքից չթողնել՝ ասելով.

— Սա էր ինձ փրկողը

1.Գրի՛ր մեկ բառով.
արյուն-քրտինք թափել, փշար-փշուր անել, գալար–մալար գալ, երդում-պա–
տառ ուտել, խաղք-խայտառակ դառնալ, պատառ–պատառ անել, կանգ առնել, զինաթափ անել, ձեռ ու ոտից ընկնել, գլխի գցել, կուչ գալ։

Արյուն-քրտինք թափել → ջանք գործադրել

Կ

Սի (լալ),– սաստեց մայրիկը,– հայրիկին խանգարում ես։
գ) ճամփորդության ընթացքում մեզ մատուցում էին բազմատեսակ մրգեր։
(Ուտել) էինք մեծ ախորժակով, որովհետև դրանցից երբևէ չէինք (ուտել)։

ա) Ամռանը ես եղել եմ Վանաձորում։ Գրեթե ամեն օր եղել էի ընկերոջս Աշոտենց տանը։

բ) Փոքրիկ Անահիտն անընդհատ լալիս էր։– Մի լա,– սաստեց մայրիկը,– հայրիկին խանգարում ես։

գ) Ճամփորդության ընթացքում մեզ մատուցում էին բազմատեսակ մրգեր։ Ուտում էինք մեծ ախորժակով, որովհետև դրանցից երբևէ չէինք կերել։

Աղաչել → խնդրել

Ապշել → զարմանալ

Պճնվել → զարդարվել

Ճաշակել → փորձել

Փրկել → ազատել

Բամբասել → զրպարտել

Գովել → պարագովել

Տենչալ → երազել

Թովել → գրավել

Զայրացնել → բարկացնել

Ապաքինվել → առողջանալ

Թառամել → վառվել

Ընդարմանալ → թմրել

Ընկղմվել → խրվել

Հոխորտալ → գոռոզանալ

Կարկամել → լռել

Գուշակել → կանխատեսել

4․Գրել հետևյալ բայերի հականիշները՝ ձերբակալել, գտնել, ծնվել, անհետանալ, առնել, միաբանվել, լռել, քանդել, տալ, նվաստացնել, գրավել, ուշաթափվել, հուսահատեցնել։

Ձերբակալել → ազատել

Գտնել → կորցնել

Ծնվել → մահանալ

Անհետանալ → հայտնվել

Առնել → տալ

Միաբանվել → բաժանվել

Լռել → խոսել

Քանդել → կառուցել

Տալ → վերցնել

Նվաստացնել → բարձրացնել

Գրավել → հանձնել

Ուշաթափվել → ուշքի գալ

Հուսահատեցնել → ոգեշնչել

5․Տրված տեքստում ավելացնել հետևյալ բառերը․ անշուշտ, ի
դեպ, արդյոք, գեթ, ավադ, ցավոք, ըստ երևույթին, ինչ խոսք։
Տարվա եղանակներից գարունը ամենագեղեցիկն է։ Այն նաև դպրոցականների համար ամենաուրախն է։ Չէ՜՛ որ սկսվում են արևոտ, տաք օրերը, ա–
պա արձակուրդները։ Կա՞ մի երեխա, որ սրտատրոփ չսպասի գարնան գա–
լոատին։
Բայց առայժմ այն յոթ սարերի հետևում է։ Դեռ կուշանա, և հարկ կլինի երկար երազել արևի, ուրախ խաղերի, անհոգ արձակուրդների և հետաքր–
քիր էքսկուրսիաների մասին։

Տարվա եղանակներից գարունը ամենագեղեցիկն է։ Այն նաև դպրոցականների համար ամենաուրախն է։ Ինչ խոսք, չէ՞ որ սկսվում են արևոտ, տաք օրերը, ապա արձակուրդները։ Արդյոք կա՞ մի երեխա, որ սրտատրոփ չսպասի գարնան գալուստին։ Ցավոք, առայժմ այն յոթ սարերի հետևում է։ Ըստ երևույթին, դեռ կուշանա, և հարկ կլինի երկար երազել արևի, ուրախ խաղերի, անհոգ արձակուրդների և հետաքրքիր էքսկուրսիաների մասին։ Անշուշտ, գարունը մի օր կգա, և բոլորը կուրախանան։ Ի դեպ, դա շատերի սիրելի եղանակն է։ Գեթ մեկ անգամ պետք է վայելել նրա գեղեցկությունը։ Ավաղ, այն շատ շուտ է անցնում

1․Չարենցի Ես իմ անուշ Հայաստանի բանաստեղծությունից դուրս գրի՛ր հետաքրքիր և Չարենցին հատուկ բառերը, այդ բառերը օգտագործելով՝ հորինի՛ր բանաստեղծություն։

անուշ

հայոց

հրաշալի

երկնահամբույր

անտաշ

ոսկեձեռիկ

կապուտաչյա

դալար

Հորինված բանաստեղծություն՝ օգտագործելով այս բառերը․

Ես տեսա հողում հայոց,
Հրաշալի մի սար,
Որ դալար էր ու կանաչ,
Երկնահամբույր ու անտաշ։

Ոսկեձեռիկ մի քանդակ,
Կապուտաչյա մի հույս,
Որ տանում է մեզ կրկին,
Դեպի լույս, դեպի խույս։

2․Կազմի՛ր չարենցյան բառարան․ օգտվի՛ր քեզ ծանոթ բանաստեղծություններից։

Անդունդ – խորություն, վտանգ

Բախտի շապիկ – հաջողություն, ճակատագիր

Խորհրդավոր – գաղտնի, խորհրդանշական

Ծփուն – հոսող, ալեկոծվող

Ոսկեհատ – փայլուն, ոսկեգույն

Անհուն – անսահման, անեզր

Երկնահայաց – վեր նայող, բարձրասիրտ

Մորմոքել – ցավեցնել, խոցել

3․Օգտվելով համացանցից՝ գրի՛ր Չարենց կեղծանվան ծագումնաբանությունը, ի՞նչ վարկածներ կան։

Եղիշե Չարենցի իրական ազգանունը Սողոմոնյան էր։ Կեղծանվան ծագումնաբանության վերաբերյալ մի քանի վարկած կա․

1. Ծագումը «Չար» արմատից – Որոշ ուսումնասիրողներ կարծում են, որ «Չարենց» անունը բխում է «չար» բառից, քանի որ նրա պոեզիայում հաճախ են հանդիպում ըմբոստության ու բուռն ապրումների դրսևորումներ։
2. Նախկինում կրած «Չարենց-քյա» մականունից – Կա կարծիք, որ երիտասարդության տարիներին Չարենցին կոչել են «Չարենց-քյա», ինչը հետագայում կրճատվել է «Չարենց»-ի։
3. Հնարավոր լեզվաբանական արմատներ – Որոշ բանասերներ նշում են, որ «Չարենց» անունը կարող էր վերցված լինել գրաբարից կամ լինել պարզապես հնչյունային արտահայտիչ ձև։

4․Գրի՛ր դարձվածքների բացատրությունները, այս դարձվածքներով կազմի՛ր մեկական նախադասություն։
աշխարհ տեսնել
աչքի ընկնել
գլխին քարոզ կարդալ
խելքը թռցնել
լեզուն կապ ընկնել
երեսով տալ
գլուխ պահել

Աշխարհ տեսնել – կյանքի փորձ ձեռք բերել

Նա երկար ճամփորդեց, որ աշխարհ տեսնի։

Չաքի ընկնել – առանձնանալ, հայտնի դառնալ

Նրա տաղանդն իսկապես աչքի ընկավ միջազգային բեմերում։

Գլխին քարոզ կարդալ – խրատ տալ

Մայրը երկար քարոզ կարդաց որդուն սխալների համար։

Խելքը թռցնել – խելագարվել կամ շատ ուրախանալ

Այդ լուրը լսելով՝ նա պարզապես խելքը թռցրեց ուրախությունից։

Լեզուն կապ ընկնել – հանկարծ չկարողանալ խոսել

Նրա առջև կանգնած՝ լեզուս կապ ընկավ։

Երեսով տալ – նախատել անցյալի արարքների համար

Հին սխալները նա միշտ երեսով էր տալիս։

Գլուխ պահել – խուսափել պատասխանատվությունից

Աշխատանքի ընթացքում նա միշտ փորձում էր գլուխ պահել։

5․Գրի՛ր հետևյալ բառերի հոմանիշները և հականիշները․
վախ
բաղձանք
խնդրանք
ավարտել
կիրթ
խորդուբորդ
կեղծավոր

Վախ

Հոմանիշ – սարսափ, երկյուղ

Հականիշ – քաջություն, համարձակություն

Բաղձանք

Հոմանիշ – ցանկություն, տենչ

Հականիշ – անտարբերություն, հրաժարում

Խնդրանք

Հոմանիշ – հայց, աղաչանք

Հականիշ – պահանջ, հրաման

Ավարտել

Հոմանիշ – վերջացնել, ավարտին հասցնել

Հականիշ – սկսել, ձեռնարկել

Կիրթ

Հոմանիշ – կրթված, ուսյալ

Հականիշ – տգետ, անգրագետ

Խորդուբորդ

Հոմանիշ – անհարթ, կոշտ

Հականիշ – հարթ, ողորկ

Կեղծավոր

Հոմանիշ – կեղծի, երկերեսանի

Հականիշ – անկեղծ, ազնիվ

6․Գրի՛ր բառեր, որոնք հակառակ կողմից կարդալիս ստացվում են նոր բառեր․
Օրինակ՝ մարդ-դրամ, սրահ-հարս

մարդ–դրամ

սրահ–հարս

շուն–նուշ

պատ–տապ