Հենրի Սաֆարյան

1. Timothy is feeding his dog. 2. Mr. Jones is cleaning his yard. 3. Nancy is painting her kitchen.n4. Our neighbours are washing their car. 5. I am washing my hair. 6. Who is fixing your sink? 7. What is she doing now? — She is dancing. 8. The children are brushing their teeth. 9. What is he doing at the moment? — He is fixing his bicycle. 10. They are having a big dinner together. 11. The boys are running about in the garden. 12. I am doing my homework. 13. John and his friends are going to the library. 14. Ann is sitting at her desk. She is studying geography. 15. A young man is standing at the window. He is smoking a cigarette. 16. The old man is walking about the room. 17. The dog is lying on the floor. 18. Are you having a break? 19. What language are you studying? 20. Who is lying on the sofa? 21. What are they talking about? 22. It is still raining. 23. I am opening an umbrella. 24. John is playing computer games. 25. My friend is collecting material for a book that he is writing now. 26. She is feeling tired. 27. We are having a private lesson in computer science.

Հենրի Սաֆարյան

186.գ կանաչ

187. Տարբերությունն այն է, որ ա բազմությունը ունի եզակի գոյականներ, իսկ բ բազմությունը պարունակում է նրանց հոգնակի ձևերը։

188.

188. Բառաբեկերի կազմման օրենքաությունները գրիր և B խմբին ինչ-որ բառեր բեր։ Օրենքաություններ։ Բառաբեկերները ձևավորվում են ամբողջական բառից՝ հիմնվելով դրա արմատական կամ հնչյունական հատկությունների վրա։ Օրինակ, բառի վերջի կամ սկիզբի փոփոխություն, կրկնվող հնչյունների օգտագործում։B խմբի օրինակներ: Ծառեր, հայեր, քարեր, տները, աստղերը, մայրերը, գյուղերը։—

189. Տրված դատողություններից որը՞ ա հետևում դատողությունից։Տրված է, որ Ա խմբում կա՛մ բոլոր տառերը բաղաձայններ են, կա՛մ Բ խմբում բոլոր տառերը ձայնավորներ են։Հետևություն 1. Ա խմբի բոլոր բառերի վերջն ա։ (Կեղծ է, քանի որ Ա խմբի բառերը տարբեր վերջավորություններ ունեն)Հետևություն 2. Բ-ի բոլոր բառերի սկզբն ա։ (Կեղծ է, քանի որ Բ խմբի բառերը նույնպես տարբեր սկզբնավորություններ ունեն)Հետևություն 3. Բ-ի բոլոր բառերի վերջն ա։ (Ճիշտ է, եթե ենթադրենք, որ Բ խմբի բոլոր բառերն ավարտվում են ձայնավորով)Պատասխան: Հետևություն 3-ն է ճիշտ—

190. Տրված խմբի դատողության հիմնավորիր։ Փորձիր պարզել, եթե n֊րդ բառի մեջ ա֊ն ներկայացված է ամենամեծ, n֊րդ բառերից։Ա խմբի բառերը հիմնականում բաղաձայններով հագեցած են, իսկ Բ խմբի բառերը ավելի հնչյունային են, հաճախ ավարտվում են ձայնավորով։Եթե -րդ բառի մեջ “ա” հնչյունը ամենամեծ հաճախականությունն ունի, ապա այն հնարավոր է պատկանում Բ խմբին, քանի որ Բ խմբի բառերը հաճախ պարունակում են ձայնավորներ։Պատասխան: Եթե -րդ բառի մեջ “ա” ամենաշատն է հանդիպում, ապա այն, ամենայն հավանականությամբ, Բ խմբից է։—

191. Գրիր, եթե կարելի է արտածել պատասխաններըա) բառերի մեջ ընդգծել “ի” վերջավորությունը։Եթե -ը ներկայացնում է բառերի հստակ օրինաչափություն, ապա “ի” վերջավորությունը կարելի է առանձնացնել։Պատասխան: Այո, հնարավոր է, եթե բառերը պարունակում են “ի” վերջավորություն (օրինակ՝ “հայրի”, “գյուղացի”)։բ) բառերի մեջ որոշել սկզբնավորությունը։Եթե բառերը պատկանում են որոշակի օրինաչափության, ապա կարելի է առանձնացնել դրանց ընդհանուր սկիզբը։Պատասխան: Այո, հնարավոր է, եթե ունեն համընդհանուր սկիզբ (օրինակ՝ “գյուղ”, “գյուղացի”)։—

192. Սահմանիր բոլոր դատողությունները հնչյունով դրական։ Եթե կա միաժամանակ համընկնվող բառեր, գրառումներում գրիր բոլոր բառերը։Դատողությունները պետք է վերաձևակերպել, որպեսզի ունենան հնչյունային դրական սահմանում (պարունակեն ձայնավորներ, ունենան համապատասխան հնչյունական կառուցվածք)։Եթե կան կրկնվող կամ համընկնող բառեր, դրանք նույնպես պետք է նշել։Պատասխան:Հնչյունային դրական սահմանում ունեցող դատողություններ.1. Ա խմբի բառերը բաղաձայններով հարուստ են։2. Բ խմբի բառերը հաճախ ավարտվում են ձայնավորով։3. Բառերը դասակարգվում են ըստ իրենց հնչյունային կառուցվածքի։4. Եթե բառի մեջ “ա” հաճախ է հանդիպում, ապա այն ավելի հնչյունային է։Համընկնող բառեր. Տուն, պայտ, հայք, տուն, պայտ, շուն (Կրկնվում են տարբեր խմբերում)։—Ընդհանուր եզրակացությունԱ խմբի բառերը ավելի շատ բաղաձայնային են։Բ խմբի բառերը ձայնավորներով ավելի հարուստ են։Բառերի դասակարգումն ու հնչյունային առանձնահատկությունները կարելի է որոշել՝ հաշվի առնելով դրանց վերջավորություններն ու հաճախ հանդիպող հնչյունները։

193. Տրված բոլոր գրավորությունները կարդա՛ և գրիր։ Որը պե՞տք ինքդի համար։Պատասխան:Ինձ համար ամենակարևոր գրավորությունը այն է, որը քննարկում է Սփյուռքի և անցյալի կապը։ Այս հատվածը ցույց է տալիս, թե ինչպես են մարդիկ հեռու գտնվելով հայրենիքից՝ շարունակում պահպանել իրենց մշակույթը, հիշողությունները և ինքնությունը։ Այն կարևոր է, քանի որ ընդգծում է, որ անցյալը պետք է հիշել, բայց նաև անհրաժեշտ է հարմարվել նոր պայմաններին և առաջ շարժվել։—

194. Սփյուռքի կայքի գրավորությունները հոդաբաշխ դարձնո՛ւ։ Փորձիրությո՞ւն է ի՞նչ սփյուռքի դիմում մեջ։Պատասխան:Տրված գրավորությունները փորձում են արտացոլել Սփյուռքի հոգեբանական, մշակութային և պատմական առանձնահատկությունները։ Դրանք ցույց են տալիս, թե ինչպես են մարդիկ հեռու լինելով հայրենիքից՝ շարունակում պահպանել իրենց ինքնությունը, հիշողությունները և ավանդույթները։Սա փորձ է ներկայացնելու Սփյուռքի ապրումները, հայրենիքի հանդեպ կարոտն ու հիշողությունները։ Գրավորությունները նաև ընդգծում են, որ Սփյուռքը ոչ միայն կապված է անցյալի հետ, այլև ձևավորում է նոր ինքնություն՝ միաժամանակ պահելով իր պատմական արմատները։—

195. Եղիր ընդգծված ու հոդաբաշխ գրավորությունները կարդա՛ դարձի և անցյալ համաձայնի պատճառները գրի՛ր։ Այս փորձությունները ի՞նչ տատիկի դիմում միջից։Պատասխան:Գրավորությունները ցույց են տալիս, որ անցյալի նկատմամբ հարգանքը կարևոր է, քանի որ այն օգնում է հասկանալ մեր արմատները, պահպանել մշակույթը և ձևավորել ապագան։ Անցյալի հետ համաձայնությունը գալիս է նրանից, որ այն մեզ սովորեցնում է կարևոր դասեր, միավորում է մարդկանց և ապահովում է ազգային ինքնության շարունակականությունը։Տատիկի դերը պատմություններում մեծ է. նա խորհրդանշում է անցյալի փորձը, իմաստությունը և ավանդույթների պահպանումը։ Տատիկը հանդիսանում է կապող օղակ սերունդների միջև՝ փոխանցելով պատմություններ, սովորույթներ և ազգային ինքնության կարևոր տարրեր։

ԱՆԳԻՆ ՔԱՐԸ (ԱՐԱԲԱԿԱՆ)

Հենրի Սաֆարյան

Մի ամառվա շոգ օր էր. բայց չնայած անտանելի շոգին ու թեժ արևին, Բաղդադի փողոցները լիքն էին ժողովրդով։ Հարուն Ալ Ռաշիդ թագավորը մի փառավոր հաղթությունից հետո պետք է վերադառնար իր մայրաքաղաքը։ Աղքատ ժողովուրդը հավաքվել էր թամաշա անելու։ Մարդիկ անհամբեր սպասում ու գովում էին թագավորին, փառաբանում էին նրա քաջությունը, խելքը, մեծահոգությունը, իմաստությունը, արդարադատությունը և շատ ուրիշ բարձր առաքինությունները։Էս ժամանակ բազմության միջից դուրս եկավ Սայիդ անունով մի աղքատ ու սկսեց ամենախիստ խոսքերով հայհոյել թագավոորն։Ամբոխը սաստիկ վրդովվեց, չորս կողմից վրա դառան, որ ոտնատակ տան Սայիդին, երբ մեջ մտավ մի անծանոթ։— Կանգնեցե՛ք,— ասավ,— ո՛վ ազնիվ մարդիկ, ու ձեր ուշադրության ականջները միառժամանակ կախ արեք իմ մտքի ճյուղերին։Ամբոխը կանգ առավ։— Ի՜նչ լավ է խոսում, է՜,— ձեն տվեց մինը.— խոսի՛ր, խոսի՛ր, լսում ենք։— Դուք ուզում եք սրան ծեծե՛ք,— հարցրեց անծանոթը։— Հա՛, անպատճառ պետք է ծեծենք։— Բայց պետք է խելոք ծեծեք։— Ի՞նչպես թե խելոք ծեծեք… էլ խելոք ծեծելը ո՞րն է… կողքերը կփշրենք, պրծավ գնաց։— Չէ՛, էդպես չի. սպասեցեք ու ինձ ականջ արեք։ Դուք ուզում եք սրա կողքերը փշրեք։ Շատ լավ։ Ասենք թե տեղն է ու արդարացի։ Բայց կարող է պատահել, որ հարկավոր է սրա երկու կողքը փշրել, իսկ դուք միայն մի կողքը կփշրեք։ Էդպեսով էլ կվարվեք և անարդար, և անխելք։— Լավ ես ասում, ես իմ աստվածը,— ձեն տվին ամեն կողմից։— Հապա ի՞նչ անենք, ներե՞նք էն վիրավորանքը, որ սա հասցրել է մեր ամենաիմաստուն, ամենագերագույն, ամենահեռատես, ամենասրատես թագավորին, աշխարհքի կենտրոնին, աստծու ստվերին, աստղերի աստղին, արեգակների արեգակին…— Չէ, ես հո չեմ ասում՝ ներենք, ես ասում եմ՝ մի հարցնենք ու լսենք,— թե ի՞նչ է ասում էս մարդը, ինչպես է արդարանում։— Ես արդարանալու բան չունեմ,— խոսեց Սայիդը։— Մեղավորներն են արդարանում, իսկ ես ոչ մի մեղք չեմ արել։ Ես միայն էն պետք է ասեմ, ինչ որ ինձ արել են։ Եվ ասեմ թե չէ, դուք ձեռքերով կծածկեք ձեր երեսները, բայց էդ էլ չեք կարող անել, որովհետև ձեր երեսների ամոթից ու բարկության տաքությունից ձեր ձեռքերը կէրվեն։— Վա՜հ, էս ի՞նչ է պատահել։ Ինչպես երևում է, շատ հետաքրքրական բան պետք է լինի։ Պատմի՛ր, պատմի՛ր,— գոռացին ամեն կողմից։— Ոչ թե հետաքրքրական, այլ մի ցավալի ու անիրավ գործ,— պատասխանեց Սայիդը։— Ականջ արեք, պատմեմ տեսեք։«Ես մի գեղեցիկ, խելոք ու աշխատասեր կին ունեի ու երկու կարմրաթշիկ, առողջ, աշխույժ երեխա։ Ինձ համար երջանիկ ապրում էի, ու իսկի մարգարեի խոստացած դրախտն էլ չէր պետքս…»՛— Տեսե՛ք, տեսե՛ք՝ ինչեր է հաչում։ Ա՛յ լիրբ հայհոյիչ… հենց դրա համար էլ էդ բախտին ես արժանացել…— ընդհատեց մեկը։— Բախտը որ կա՝ ծնվելիս է գրվում մարդու ճակատին, նրանից պրծնում չկա,— մեջ մտավ մի ուրիշը։— Դե լավ, խելքներիդ զոռ մի՛ տաք, թո՛ղ արեք պատմի։Ու Սայիդը շարունակեց։«Քանի տարի էսպես ապրեցինք, ամեն մի տարին, ամեն մի ամիսը, շաբաթը, օրը, ժամն ու վայրկյանը անցան լիքը երջանկություններով։ Բայց չար նախանձը, որ աշխարհքում կործանում է ամեն բան, վերջը իմ երջանկությունն էլ կործանեց։ Իմ կողքին ապրում էր մեր քաղաքի դատավոր Իբրահիմը։ Նախանձեց իմ բախտին, կնոջս ու երեխաներիս խլեց ինձանից։ Կնոջս իրեն հարճ առավ, երեխաներիս ստրուկ տվեց ուրիշներին։ Ու էսպես նրանք ընկան կրկնակի գերության մեջ։ Գերի մոր սիրտը իր երեխաների մոտ էր ու նրանց հետ էլ կրկնակի գերի, երեխաների ուշքն ու միտքն էլ իրենց մոր մոտ էր ու նրա հետ կրկնակի գերի…»— Ա՛յ էդ լավն էր։ Ի՜նչ սիրուն ասիր՝ կրկնակի գերի…«էսպես մնացի մենակ, ու կյանքը մահից էլ ավելի անտանելի դարձավ ինձ համար։Եվ ահա տեսնում եք, անտուն, անտեր թափառում եմ, ու չեմ իմանում՝ աշխարհքում էլ ի՛նչ է մնում ինձ համար»։ Ամենքի սիրտը շարժվեց։— Էլ երկար ու բարակ մտածելու ի՞նչ կա էստեղ, հրես թագավորը գալիս է, գնա գանգատ արա, էլի՜,— խորհուրդ տվնց աղքատներից մինը։— Գա՜նգատ արա… լավ ես ասում, բայց թագավորը շրջապատված կլինի իրեն մոտիկների ու մեծամեծների էն տեսակ բազմությունով, որ արի ու մոտեցիր։ Հա կմոտենան հարուստները, բայց ես ի՞նչպես մոտենամ։ Դուք ասում եք՝ նա մեզ համար արեգակ է, բայց արեգակի նման էլ հեռու է մեզանից։— Վախիլ մի՛,— սիրտ տվին մյուս աղքատները.— մենք կմոտենանք։ Ինքն էլ էնպես բնավորություն չունի, ամենքին մոտ է թողնում։ Ոչ մի աղքատ դեռ նրա շեմքից ետ չի դառել առանց բարերարվելու։Էս խոսքումն էին, որ ամբոխը տակնուվրա եղավ, ալեկոծվեց, ամեն մարդ տեղ բռնեց, ու ամենքի աչքերը դարձան դեպի քաղաքի դարպասները տանող գլխավոր փողոցը։ Վերջապես երևաց արքայական թափորը։ Ահա և Հարուն Ալ Ռաշիդն ինքը՝ ճոխ ու փայլուն շքախմբով։ Թափորը կանգ առավ գլխավոր հրապարակում, պալատի առջև։ Թագավորը ձիուց իջավ, բազմեց մեծամեծներով շրջապատված ամպհովանու տակ դրած գահին ու իրավունք տվեց, որ ցանկացողները ներկայանան իրեն։ Առաջ եկան նշանավոր հարուստները, թանկագին նվերներ տվին։ Առաջ եկան վաճառականները, ծանրագնի շալեր, մետաքսի ու կերպասի կտորներ տվին։ Առաջ եկան արհեստավորները, սքանչելի նուրբ բանվածքներ ու ձեռագործներ տվին։ Թագավորն ուրախ ու գոհ ընդունեց ամենքին ու ամեն մեկին մի որևէ քաղցր խոսք ասավ։ Մին էլ հանկարծ ամբոխի միջից մի պատառոտված, հյուծված աղքատ դուրս եկավ, գլխին մի ահագին քար, ու մոտեցավ թագավորին։— Թագավորն ապրած կենա, ահա էս էլ իմ նվերը։ Թագավորը զարմացավ, մթնեց ու խստությամբ հարցրեց.— Էս ի՞նչ կնշանակի… էս ի՞նչ ես տալիս դու ինձ…— Թագավորն ապրած կենա,— պատասխանեց աղքատը,— թագավորին նվեր տվողը պետք է իր սրտիցը տա… իմ սրտումն էլ էս քարն է ծանրացած, ես էլ էս եմ քեզ նվիրում։Թագավորը ժպտաց, ապա թե մտքի տունն ընկավ։— Անունդ ի՞նչ է։— Երբ դեռ երեխա էի՝ հերս ու մերս ինձ ասում էին Ջան Սայիդ։ Երբ հասակ առա, հարևաններս ասում էին Աշխատասեր Սայիդ։ Երբ ամուսնացա, կինս ասում էր Լավ Սայիդ. ծանոթներս ու բարեկամներս ասում էին Ազնիվ Սայիդ. իսկ այժմ ասում են՝ խեղճ, անբախտ, Աղքատ Սայիդ։— Ո՞րտեղ ես ապրում։— Էնտեղ, որտեղ թռչուններն են թռչում, որտեղ քամին է սուլում։— Դե, լա՛վ,— խոսեց Հարուն Ալ Ռաշիդ թագավորը.— իմ տերության մեջ ոչ մի չար գործ չի խուսափիլ իմ հայացքից՝ որ անդնդում կուզի թաքնվի։ Գնա՛ աղոթիր աստծուն, ո՜վ գիտի, գուցե մի օր էլ գա, որ քեզ ասեն Բախտավոր Սայիդ։Սայիդը գնաց։Էս դեպքի վրա մի քանի օր անց կացավ։ Հարուն Ալ Ռաշիդը մանրամասն իմացավ Սայիդի պատմությունը, համոզվեց ճշմարտությանը ու կամեցավ դատել արդարն ու մեղավորը։Մի օր էլ խնջույքի հրավիրեց, հավաքեց իր բոլոր մեծամեծներին։ Մեծամեծներն եկան հավաքվեցին մարմար ավազաններով ու շատրվաններով լիքն այգիները, ծաղիկների մեջ, ծառերի տակին խալիչաների վրա բազմեցին, սկսեցին ղալիան քաշել, ուտել, խմել, քեֆ ու զրույց անել։Քեֆի թունդ ժամանակը թագավորը հրամայեց հրավիրել իր հեքիաթախոսին, որ հայտնի էր իր շիտակ ու անկեղծ բնավորությամբ։ Հեքիաթախոսն եկավ, բարև տվեց, բարև առավ, նստեց, սկսեց դալիան ծխել ու պատմություն անել։— «Աշխարհքում շատ գանձեր կան,— ասավ նա,— բայց ամենաթանկ գանձը լավ անունն է։ Լավ անունով մարդը միաժամանակ ապրում է հազար ու մի տեղ, հազար ու մի մարդու սրտում։ Լավ անունով մարդը էնպես տեղեր է հասնում, որ չի կարող հասնել ոչ ձիով, ոչ ուղտով և ոչ ուրիշ միջոցով։ Լավ անունով մարդը չի մեռնում։ Նա մահից հետո էլ անտեսանելի ապրում է մեր միջում, ինչպես ոգի։ Միշտ մեր միտն է գալիս, մեր սիրտն է հոսում իր գեղեցիկ հատկությունները։ Լավ բան է լավ անունը։«Մի գանձ էլ կա՝ հարստությունն է։«Հարստությունով մարդ հազար ձեռն է ունենում, հազար ոտը, հազար լեզու և հազար ձևով կարող է ՚հազար լավ գործ կատարել։ Լավ բան է հարստությունը։«Մի գանձ էլ կա՝ էդ էլ խելքն է։«Խելոք մարդը գերմարդ է դառնում։ Խելքով՝ տկարն ուժեղ է, աղքատը՝ հարուստ, վախկոտը՝ անահ։ Նրանից է, որ անլսելի շշնջյունով ասած խոսքը որոտում է ու անցնում աշխարհքի մի ծերից մյուս ծերը։ Լավ բան է խելքը։«Բայց մի գանձ էլ կա, որ լավ անունից էլ, հարստությունից էլ խելքից էլ վեր է։ Առանց նրան էս բոլորը համարյա թե սարսափելի ու կործանարար կլինեին մարդու համար։ Առանց նրան աշխարհքը կթառամեր ու կամայանար։ Էս գանձը՝ խղճմտանքն է։«Էս գանձը արդեն մեծ մարդիկն են ունենում, և սրա համար էլ նրանք, ինչ էլ որ ունենան, երջանիկ չեն լինում։ Ինչքան հարստություն մտքովդ կանցնի, տուր նրանց, որ նրանք բաժանեն մարդկանց ու բարերարեն, դարձյալ քիչ է նրանց համար։ Իսկ ես ճանաչում էի մի աղքատի, որ երեք գանձ ուներ և իրեն համարում էր երջանիկ ու շարունակ փառաբանում էր աստծուն։ Եվ հպարտությունը մտավ նրա սիրտը, թե ինքն էր ձեռք բերել էն երջանկությունը ու ոչ ոք էլ չէր կարող խլել իր ձեռքից։ Էս բանն իմացավ չար ոգին ու հասցրեց աստծուն։ Աստված անիծեց չար ոգուն ու իրենից ետ մղեց, ղրկեց էդ երջանիկ մարդու ապրած քաղաքի դատավորի սիրտը։ Դատավորը հանկարծ զգաց, որ իր ներսը մի նոր, անծանոթ ու թունավոր բան է շարժվում։ Սրտի մեջ սկսեց եռալ մի չարություն, ու միտքը մթնեց խավար մշուշից։ Ինքն էլ լավ չիմացավ, թե ինչ էր պատահել իրեն, վեր կացավ դուրս եկավ որ հովին տա իրեն, ու երջանիկ աղքատի տան մոտից անցնելիս՝ սկսեց նրան նախանձել։ Բայց ի՞նչ էր աղքատի ունեցած-չունեցած գանձն ու երջանկությունը։ Մի ջրհոր, երկու արմավենի ծառ։ Ջրհորից սառը ջուր էր խմում, իսկ երկու արմավենին ամբողջ տարին նրան քաղցր պտուղներ էին տալիս ու հով ստվեր։ Սառը ջուրը խմում էր, քաղցր պտուղն ուտում ու շվաքում նստում, փառաբանում աստծուն։ Դատավորին շատ թվացին էս գանձերը աղքատի համար, վճռեց նրանից խլի, ու խլեց։ Էն օրվանից աղքատը թափառում է դռնից դուռ, նրա հառաչանքից խավարում են աստղերը, նրա թափած արտասուքներից կարիճներ են ծնվում ու աշխարհքը լցվում»։Ամենքի սիրտն էլ խորը շարժվեց էս պատմությունից, ամենքն էլ զայրացան անիրավ դատավորի վրա, ամենքն էլ գտան, որ նա արժանի է խիստ պատժի։— Իսկ դու ի՞նչ ես ասում, Իբրահիմ,— հարցրեց Հարուն Ալ Ռաշիդ թագավորը իր մեծամեծներից մեկին, Բաղդադի դատավորին։— Ի՞նչ պետք է անել Հափշտակող դատավորին։— Թագավորն ապրած կենա,— պատասխանեց Իբրահիմը,— էդ մի տեսակ էն ոճիրն է, որին արժանի պատիժ ես գտնել չեմ կարողանում։— Իբրահի՛մ,— գոչեց թագավորը,— էդ ոճրագործը դու ես։ Դու ես աղքատ Սայիդից խլել նրա կինը, էդ երջանկության աղբյուրը մեր կյանքում։ Դու ես խլել նրա զավակները, որ մարդկանց կյանքի քաղցր պտուղներն են ու իրենց ծնողներին շվաք են անում ծերության օրերում։Իբրահիմը խորտակվեց, գետին ընկավ ու խնդրեց, որ իրեն ների թագավորը։— Ես չեմ քո դատավորը,— խոսեց Հարուն Ալ Ռաշիդը.— քո դատավորն այժմ նա է, ում որ թշվառացրել ես դու։Ու հրամայեց ներս կանչել Աայիդին։— Աայի՛դ,— ասավ,— ահա քո ձեռքն եմ տալիս քո թշնամուն։— Թագավորն ապրած կենա, իմ ձեռքն ես տալիս, ես ի՞նչ անեմ,— պատասխանեց Սայիդը։— Հապա ի՞նչ ես ուզում։— Ես դրանից բան չեմ ուզում։ Թո՛ղ իմ կնոջն ու երեխաներին վերադարձնի, ես առաջվա նման երջանիկ կլինեմ։Էս մեծահոգությունը շարժեց թագավորին, նրա աչքերը լցվեցին արտասուքով։ Բոլոր մեծամեծներն էլ սկսեցին արտասվել;— Լավ, էդ քո դատաստանը,— դարձավ թագավորը Սայիդին.— այժմ իմ դատաստանը լսիր։ Դո՛ւ, Իբրահի՛մ, քո կալվածքների չորս բաժնից երեք բաժինը կտաս Սայիդին, դրա հետ էլ էն քարը, որ Սայիդն ինձ պարգև բերեց, էն քարի քաշովը մին ոսկի։Թագավորի վճիռը վճիռ էր։ Ինչ որ վճռեց՝ Իբրահիմը տվեց Սայիդին։ Ու Սայիդը իր կնոջ ու երեխաների հետ միասին ստացավ ահագին հարստություն։ Բայց հարստությունից չգոռոզացավ Սայիդը։ Դարձյալ առաջվա նման համեստ կյանք էր վարում ու աշխատում էր առավոտից մինչև իրիկուն։ Երբ ընկերները հարցնում էին, թե՝ ինչո՞ւ չես օգտվում քո հարստությունից ու փարթամ ապրում, ասում էր՝ հարստությունը փչացնում է մարդու սիրտը, խնջույքներն ու ճոխ ճաշերը հոգնեցնում, մաշում են մարդու զգացմունքները, իսկ ես ուզում եմ մնամ միշտ թարմ ու բարի։Ու իր ամբողջ կարողությունը Սայիդը սպառեց, դրեց բարի գործերի վրա։ Ուսումնարաններ բաց արավ, հիվանդանոցներ շինեց, ջրհորներ փորել տվեց անջուր անապատներում ու ամեն մի ջրհորի քարի վրա արձանագրել տվեց, «Ո՛վ մարդ, խմի՛ր ու հիշիր նրանց, որոնք ծարավից տանջվում են աշխարհքում»։Հարուն Ալ Ռաշիդ թագավորը Սայիդի նվիրած քարը Անգին քար անվանեց ու ամեն անգամ, դատաստան տեսնելիս, դնում էր սեղանին, իր առջևը, էնպես էր դատաստան տեսնում։ Ավանդությունն ասում է, թե նրա նման էին վարվում նրա հաջորդները՝ արաբական մյուս թագավորները։

1. Ընթերցանության ընկալում

Հարցեր՝Ո՞րն էր հեքիաթի հիմնական խնդիրը, և ինչպե՞ս այն լուծվեց։

Ինչպե՞ս էր ամբոխը արձագանքում Սայիդի պատմությանը։

2. Բառապաշարի և արտահայտությունների աշխատան

Առաջադրանք:

Բացատրիր հետևյալ արտահայտությունների իմաստը՝ ըստ հեքիաթի համատեքստի.”Ականջ արեք, պատմեմ տեսեք””Հարստությունը փչացնում է մարդու սիրտը””Թագավորին նվեր տվողը պետք է իր սրտիցը տա”

3. Ստեղծագործական աշխատանք

Առաջադրանք

1:Պատկերացրու, որ դու Սայիդն ես։ Գրի՛ր մի նամակ, որտեղ պատմում ես քո անցած դժվարությունների ու ստացած արդարության մասին։

Առաջադրանք

2:Շարունակի՛ր հեքիաթը. ի՞նչ եղավ հետո Սայիդի և թագավորի հետ։

4. Քննադատական մտածողությու

Առաջադրանք:

Հաշվի առնելով հեքիաթի իրադարձությունները՝ քննարկիր, արդյոք Հարուն Ալ Ռաշիդի որոշումը ճիշտ և արդարացի՞ էր։ Ինչպե՞ս կվարվեիր դու, եթե նրա տեղում լինեիր։

Ոսկի քաղաքը առաջադրանքներ

Հենրի Սաֆարյան

1. Ընդգծված արտահայտությունները փոխարինի՛ր մեկ բառով։

դժբախտ → դժբախտքաջ → քաջարդար → արդար

2. Շեղատառերով գրված բառերը բացատրի՛ր։

ջահել – երիտասարդ, պատանի,

դեռահաս դժբախտ – դժբախտություն կրող, դժբախտ վիճակում

գտնվող քաջ – քաջություն ունեցող,

համարձակ արդար – արդարություն կրող

3. Հականիշները։

ջահել – ծեր

դժբախտ – երջանիկ

քաջ – վախկոտ

արդար – անարդար

4. Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր այն բառերը, որոնց հոմանիշները կարող ես գրել, առանց բառարանից օգտվելու։

գեղեցիկ

երիտասարդ

թագավոր

երջանկություն

քաղաք

5. Նկարագրի՛ր Ոսկի քաղաքը՝ ըստ հեքիաթի։

Ոսկի քաղաքը մի գեղեցիկ ու հիանալի վայր է, որտեղ ամեն ինչ ոսկուց է՝ տները, ծառերը, փողոցները։ Քաղաքը լի է կանաչ այգիներով, ծաղիկներով ու ջրերի կարկաչով։ Մարդիկ այնտեղ երջանիկ են, աշխատում են առանց տեր ու ծառա ճանաչելու, և նրանց կյանքը լի է սիրով ու խաղաղությամբ։

6. Նկարագրի՛ր Քանաքարային։

Քանաքարան գեղեցիկ, երիտասարդ աղջիկ է, ով դարձել է Ուքանա թագավորի միակ մխիթարանքը։ Նա խելացի է ու զգացմունքային, ունի խոր հոգևոր կապ իր մոր հոգու հետ։ Երբ հասնում է ամուսնության ժամանակը, նա ցուցաբերում է իմաստություն՝ ընտրելով միայն այն, ով եղել է Ոսկի քաղաքում։

7. Բնութագրի՛ր Դիվանային։

Դիվանան երիտասարդ, շռայլ ու զվարճասեր մարդ է, ով իր կյանքը վատնում է խնջույքներում։ Նա սկզբում փորձում է խաբել Քանաքարանին, սակայն սիրահարվում է նրան, փոխվում ու որոշում է գտնել Ոսկի քաղաքը։ Նրա համարձակությունը և վճռականությունը նրան տանում են դեպի իր նպատակին։

8. Դո’ւրս գրիր քեզ ամենից դուր եկած միտքը և հիմնավորի՛ր ընտրությունդ։

«Երջանկությունը զգացմունք է, որ սրտի՛ց է բխում»։ Այս միտքը ինձ դուր է գալիս, որովհետև այն ընդգծում է, որ իրական երջանկությունը նյութական բաներից չի կախված, այլ՝ մեր ներքին զգացմունքներից ու հարաբերություններից։

9. Ո՞րն է երջանկության գաղտնիքը ըստ հեքիաթի։

Երջանկության գաղտնիքը ըստ հեքիաթի՝ աշխատել լավ ճանապարհի վրա ու գոհ լինել իր ունեցածով։

10. Ո՞րն է երջանկության գաղտնիքը ըստ քեզ։

Երջանկության գաղտնիքը ըստ ինձ՝ ինքնաճանաչումն է, սիրով ու հոգատարությամբ շրջապատելը, ինչպես նաև տվյալ պահին ապրելու կարողությունը։

11. Վերլուծի’ր հետևյալ միտքը.

«Ոսկին մետաղ է, որ հողից է դուրս գալի, երջանկությունը զգացմունք է, որ սրտի՛ց է բխում»։

Այս միտքը ցույց է տալիս, որ նյութական արժեքները (ինչպես ոսկին) կարող են լինել ժամանակավոր և մակերեսային, մինչդեռ երջանկությունը՝ որպես զգացում, գալիս է մեր ներսից։ Այն կարևորում է, որ իրական երջանկությունը չի կարող լինել ձեռք բերված նյութական բաներով, այլ պետք է լինի սրտի խորքում, մեր հարաբերությունների և կյանքում ունեցածի գնահատման արդյունքում։

12. Հեքիաթից դո՛ւրս գրիր բանալի մտքերը։

Երջանկությունը գալիս է մեր ներսից։

Մարդիկ կարող են լինել երջանիկ առանց նյութական ունեցվածքի։Սիրո և հոգատարության կարևորությունը։Աշխատանքն ու ձգտումը երջանկության ճանապարհն են։